,,Gdy gaśnie pamięć ludzka,

dalej mówią kamienie...”

• Kardynał Stefan Wyszyński

13 grudnia 1981 r. na mocy uchwały ówczesnej Rady Państwa na terenie całego kraju został wprowadzony stan wojenny. Dzień wcześniej, w gabinecie premiera, na porannej naradzie zebrało się grono najbliższych współpracowników gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Wszyscy obecni uznali, że stan wojenny jest konieczny i trzeba go wprowadzić bezzwłocznie. Tego samego dnia została powołana Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego.

Po północy, 13 grudnia na ulice polskich miast wyjechały czołgi, pojazdy opancerzone i wozy bojowe, zostały określone nowe zasady porządku publicznego. W operacji wprowadzenia stanu wojennego użytych zostało ok. 80 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, 30 tys. funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, 1 750 czołgów, 1 400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty oraz ponad 9 tys. samochodów. Przed północą rozpoczęły się internowania działaczy opozycyjnych (operacja „Jodła”) i pozostałe zaplanowane akcje MSW. W nocy siły MO  i ZOMO zajęły siedziby wszystkich Zarządów Regionów „Solidarności”, rekwirowały sprzęt   i dokumenty, niejednokrotnie demolując pomieszczenia. Wyłączona została także komunikacja telefoniczna, wprowadzona godzina milicyjna (początkowo od godz. 19:00, następnie od 22:00 do 6:00) i cenzura korespondencji.

O godzinie 6 rano Polskie Radio i Telewizja Polska nadały przemówienie generała Wojciecha Jaruzelskiego, który informację o stanie wojennym podał do publicznej wiadomości. W odpowiedzi na wprowadzenie stanu wojennego społeczeństwo organizowało m.in. komitety pomocy, strajkowe, protesty i inne formy oporu cywilnego przeciwko wojsku. Stan wojenny został zniesiony 22 lipca 1983 r.

Do dziś nie jest znana dokładna liczba śmiertelnych ofiar stanu wojennego. Utworzona przez Sejm kontraktowy w 1989 Sejmowa Komisja Nadzwyczajna do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych uznała, że spośród 122 niewyjaśnionych przypadków zgonów działaczy opozycji 88 miało bezpośredni związek z działalnością MSW. Komisja ustaliła też nazwiska ok. 100 funkcjonariuszy MSW i urzędników prokuratury podejrzanych o popełnienie przestępstw, żaden   z nich nie został pociągnięty do odpowiedzialności. Większość ofiar stanu wojennego poniosła śmierć podczas protestów, strajków i demonstracji.

Jeśli chodzi o wydarzenia na Lubelszczyźnie w trakcie trwania stanu wojennego, to warto napisać   o zachowaniu szkół i placówek oświatowych. Szkoły na Lubelszczyźnie nie były miejscem zauważalnych protestów społecznych. Funkcjonariusze SB w Lublinie ocenili, że nauczyciele, członkowie NSZZ ,,Solidarność” zewnętrznie podporządkowali się prawu, lecz wewnętrznie nie zaakceptowali zaistniałej sytuacji. Czasami demonstracjami publicznie wyrażali swoje niezadowolenie. Skutkiem takiego zachowania było najczęściej postępowanie dyscyplinarne. Jednym z nielicznych, aktywnych protestów przeciwko stanowi wojennemu były działania nauczycielek z LO im. Czartoryskiego w Puławach, które podjęły próbę zorganizowania protestacyjnego marszu milczenia uczniów. Po kilku rozmowach ostrzegawczych i braku reakcji ze strony nauczycielek, dwie najbardziej aktywne Panie zostały internowane.

Najciekawszy jest jednak fakt, że również w naszej szkole odbył się strajk w trakcie trwania stanu wojennego, w wyniku którego jeden z nauczycieli został dyscyplinarnie zwolniony.

Więcej informacji na temat stanu wojennego i jego przyczyn można dowiedzieć się z krótkiego filmiku: 𝐒𝐓𝐀𝐍 𝐖𝐎𝐉𝐄𝐍𝐍𝐘 𝐰 𝐏𝐑𝐋 – Przystanek Historia odc. 11 - YouTube

Źródła:

Dr hab. Zbigniew Osiński, Nauczyciele Lubelszczyzny wobec NSZZ ,,Solidarność”

Instytut Pamięci Internetowej

Autor: Jakub Chmielewski