„Proszę tych posłów, którzy są za ustawą konstytucyjną, tak jak została uchwalona w trzecim czytaniu, aby powstali” - powiedział marszałek Wojciech Trąmpczyński na posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego 17 marca 1921 r., tuż przed godziną 17.00. Następnie bez przeliczania głosów stwierdził, że ustawę przegłosowano ogromną większością, na co sala zareagowała brawami. Dziś przypada 100. rocznica tego doniosłego wydarzenia historycznego – uchwalenia pierwszej ustawy zasadniczej odrodzonej Polski, znanej jako Konstytucja marcowa.

Przyjęta 100 lat temu ustawa zasadnicza należała do najbardziej demokratycznych konstytucji europejskich po zakończeniu I wojny światowej. W tym akcie prawnym, podkreślającym ciągłość państwa, ustrój Polski oparto na zasadzie trójpodziału władz i zwierzchnictwa narodu rozumianego jako ogół obywateli. Przywrócony został dwuizbowy parlament składający się z Sejmu i Senatu – o nierównorzędnej pozycji. Organami władzy wykonawczej byli prezydent oraz rząd na czele z premierem. Prezydentowi, wybieranemu przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat), przyznano tradycyjne uprawnienia głowy państwa oraz określone kompetencje z zakresu władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

Sejm według Konstytucji marcowej: Kadencja 5 lat. Wybory 5-cio przymiotnikowe (powszechne, równe, tajne bezpośrednie, proporcjonalne). 444 posłów. Obie płcie mają prawo głosu. Może się rozwiązać mocą własnej ustawy 2/3 głosów lub może go rozwiązać Prezydent za zgodą 3/5 Senatu. Sejm ma prawo pociągać prezydenta i ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej oraz rząd i ministrów do odpowiedzialności parlamentarnej.

Senat według Konstytucji marcowej: Kadencja 5 lat. Wybory 5-do przymiotnikowe. Składa się ze 111 senatorów.

Prezydent: – wybierany był na 7 lat przez Sejm i Senat połączone w Zgromadzenie Narodowe. Stał na czele władzy wykonawczej. Zwoływał, otwierał, zamykał posiedzenia Sejmu i Senatu. Był zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Mianował Naczelnego Wodza na wypadek wojny. Posiadał prawo łaski. Mianował premiera, a na jego wniosek ministrów.

Sądy: władza sądownicza należała do sądów, w których sędziowie mianowani byli przez prezydenta. Były one niezawisłe i niezależne, a wyroki oparte na ustawach

Konstytucja marcowa gwarantowała równość wobec prawa, bezpieczeństwo, wolność osoby, sumienia i wyznania, nietykalność mienia, tajemnicę korespondencji, swobodę stowarzyszeń, zapewniała poszanowanie własności prywatnej. mniejszościom zezwalała na zachowanie narodowości i języka. Należała do najbardziej demokratycznych konstytucji europejskich po zakończeniu I wojny światowej.

autor: jchmielewski